Remembering the Good Old Days: the Ottoman Nasihatname [Advice Letters] Literature of the 17th Century

This study analyses the Ottoman Nasihatname [Advice Letters] literature of the 17th century. This tradition had its roots mainly in the so-called mirror writers of the 10th century. The chapter explores the atmosphere which allowed mirror writers to produce their work. After outlining the peculiar features of this literature and its influence on the Ottomans, it concentrates on some of the texts and ideas of 17th-century mirror writers. A glossary of technical terms follows the conclusion. Osmanlı Devleti’nde 16. yüzyıl sonlarından itibaren devletin tüm siyasi, içtimai ve iktisadi düzenini etkileyecek önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişiklikleri yorumlayan bir kısım Osmanlı bürokratları devletin çok kısa zamanda çökebileceği ihtimalini bile dile getirmişlerdir. Osmanlı münevverleri meydana getirdikleri eserlerinde sözü edilen değişikliklerin sebepleri üzerinde fikir yürütürken bir taraftan da devletin tekrar eski günlerine dönebilmesi için tekliflerini sıralamışlardır. Bu tespitlere göre: Osmanlı Devleti’nde yönetilenleri temsil eden Müslüman reaya yani vergi veren halk kesimi o zamana kadar sadece sultanın kulları için ayrılmış askeri sınıfa geçmeye başlamışlardı. Eski yakın doğu devlet yönetim felsefesinden ilham alarak toplumlarda değişik işleri yapan gurupların yani esnaf, asker ve tüccarların kendiişlerini yapması başka gurupların işine müdahale etmemesi gerektiğini belirten bu bürokratlar, Osmanlı Devleti’ndeki gelişmenin devletin geleceğini tehdit ettiğini belirtmişlerdir. Osmanlı Devleti’nin klasik döneminde 1300-1600’lü yıllar arasında uygulanan bu sistemin dışına çıkmak veya onu bozmak demek sultanın otoritesinin artık uygulanmaması ve sonuçta toprağın ekilmemesi ve ödenmesi gereken verginin ödenememesi sonucunu doğuracaktı. Osmanlı bürokratları bu tespitleri sonucunda eski güzel günlere dönebilmek için yegâne yolun eski devlet sistemini ihya etmek olduğuna karar vermişlerdir.